Chương trình mục tiêu quốc gia giai đoạn 2021-2025 tại Sông Hinh

Sông Hinh là một huyện miền núi nằm ở phía Tây Nam của tỉnh Phú Yên, có diện tích tự nhiên 893km², gồm 10 xã và một thị trấn. Theo Quyết định số 861/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt năm 2021, huyện Sông Hinh có ba xã đặc biệt khó khăn gồm Ea Bá, Ea Lâm, Ea Trol và ba buôn đặc biệt khó khăn, gồm buôn Nhum (xã Bia), buôn Thô và buôn Hai Riêng (thị trấn Hai Riêng).

Toàn huyện có 20 dân tộc anh em cùng sinh sống với tổng số 13.813 hộ, 52.000 người. Theo kết quả điều tra, rà soát năm 2022, số hộ nghèo là 1.839 hộ, chiếm tỷ lệ 13,3%, hộ cận nghèo 2.515 hộ, chiếm tỷ lệ 18,21%. Trong đó hộ đồng bào dân tộc thiểu số 6.051 hộ với dân số 24.870 người, chiếm tỷ lệ 47,9% dân số toàn huyện, hộ nghèo DTTS chiếm tỷ lệ 78,5% tổng số hộ nghèo của huyện.

Những năm qua, được sự quan tâm của Đảng, Nhà nước, cuộc sống của bà con vùng đồng bào dân tộc thiểu số, vùng miền núi đã có nhiều đổi thay sâu sắc. Tuy nhiên, do xuất phát điểm thấp, đời sống kinh tế của bà con đồng bào dân tộc miền núi nói chung trên địa bàn huyện hiện còn nhiều khó khăn, tỷ lệ hộ nghèo, hộ tái nghèo còn cao.

Xác định Chương trình mục tiêu quốc gia có ý nghĩa quan trọng, qua đó nhằm thúc đẩy kinh tế - xã hội, tạo nền tảng cho sự phát triển bền vững. Vì vậy, ngay sau khi có văn bản chỉ đạo, hướng dẫn của tỉnh, UBND huyện Sông Hinh đã thành lập Ban chỉ đạo các Chương trình mục tiêu quốc gia, thành lập các tổ công tác, nhất là việc xây dựng, ban hành quy chế hoạt động.

Quy chế hoạt động của Ban chỉ đạo nêu rõ mục đích, ý nghĩa, giải pháp thực hiện các Chương trình tại địa bàn huyện, trong đó ưu tiên phát triển toàn diện, nhanh, bền vững vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi, khai thác tiềm năng, phát huy hiệu quả lợi thế so sánh của vùng, bảo vệ môi trường và không gian sinh sống của đồng bào dân tộc thiểu số. Rút ngắn khoảng cách về mức độ thu nhập giữa vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi so với vùng phát triển, giảm dần số xã, thôn đặc biệt khó khăn. Cải thiện rõ rệt đời sống và nâng cao sinh kế của nhân dân. Chú trọng thu hút các nguồn lực để đầu tư xây dựng hệ thống kết cấu hạ tầng kinh tế, xã hội đồng bộ, kết nối với các vùng phát triển. Đẩy mạnh phát triển đồng bộ các lĩnh vực giáo dục đào tạo, y tế, văn hóa, bảo đảm an sinh xã hội, giảm nghèo nhanh và bền vững. Nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước và chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức, người lao động là người dân tộc thiểu số. Tập trung xây dựng hệ thống chính trị ở cơ sở vững mạnh, giữ vững an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội, củng cố sức mạnh đại đoàn kết toàn dân tộc vì mục tiêu dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh.

Mục tiêu cụ thể đến năm 2025 Phấn đấu mức thu nhập bình quân của người dân tộc thiểu số tăng trên hai lần so với năm 2020. Tỷ lệ hộ nghèo trong đồng bào dân tộc thiểu số mỗi năm giảm trên 4%; 100% số trường, lớp học và trạm y tế được xây dựng kiên cố; trên 99% số hộ dân được sử dụng điện lưới quốc gia và các nguồn điện khác phù hợp; 90% đồng bào dân tộc thiểu số được sử dụng nước sinh hoạt hợp vệ sinh 95% đồng bào dân tộc thiểu số tham gia bảo hiểm y tế; trên 80% phụ nữ có thai được khám thai định kỳ, sinh con ở cơ sở y tế hoặc có sự trợ giúp của cán bộ y tế. Giảm tỷ lệ trẻ em suy dinh dưỡng thể nhẹ cân xuống dưới 11%; 50% lao động trong độ tuổi được đào tạo nghề phù hợp với nhu cầu, điều kiện của người dân tộc thiểu số. Bảo tồn và phát triển các giá trị bản sắc văn hóa truyền thống tốt đẹp của các dân tộc; 100% thôn, buôn có nhà sinh hoạt cộng đồng; 50% thôn, buôn có đội văn hóa, văn nghệ hoặc câu lạc bộ truyền thống hoạt động thường xuyên, có chất lượng; Đào tạo, quy hoạch xây dựng đội ngũ cán bộ người dân tộc thiểu số phù hợp với tỷ lệ dân số là người dân tộc thiểu số ở từng địa phương.

Ban chỉ đạo cũng đã phân công quản lý và phối hợp giữa các cơ quan trên địa bàn, trong đó giao Phòng Dân tộc là cơ quan thường trực, chủ trì phối hợp với các cơ quan, đơn vị, các xã thị trấn tham mưu tổ chức thực hiện chương trình theo quy chế, xây dựng các kế hoạch, đề án, hướng dẫn, đôn đốc, kiểm tra và giám sát.

Theo ông Nguyễn Hữu Thọ, Trưởng Phòng Dân tộc huyện, Quyết định số 1719/QĐ-TTg ngày 14/10/2021 của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào DTTS và miền núi giai đoạn 2021-2030, trong đó giai đoạn 1 từ 2021- 2025. Ở giai đoạn này, huyện Sông Hinh được Trung ương phân bổ 96 tỷ đồng. Riêng năm 2022, Ban chỉ đạo huyện đã phân bổ 18 tỷ 896 triệu đồng vốn đầu tư phát triển và 12 tỷ 184 triệu đồng vốn sự nghiệp về các cơ quan, đơn vị địa phương liên quan.

Việc phân bổ nguồn vốn trên được ưu tiên bố trí giải quyết tình trạng thiếu đất ở, nhà ở, đất sản xuất, nước sinh hoạt, ổn định dân cư vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi, ưu tiên cho địa bàn đặc biệt khó khăn. Chú trọng xây dựng kết cấu hạ tầng và quy hoạch bố trí, sắp xếp, ổn định dân cư phù hợp với cảnh quan địa hình khu vực và đặc điểm kiến trúc của đồng bào dân tộc thiểu số. Hỗ trợ đầu tư cơ sở hạ tầng thiết yếu phục vụ sản xuất, đời sống trong vùng đồng bào dân tộc thiểu số, miền núi của huyện; Huy động trẻ em trong độ tuổi đi học đến trường, củng cố và phát triển hệ thống trường phổ thông dân tộc nội trú, trường phổ thông dân tộc bán trú; gìn giữ, phát huy bản sắc văn hóa tốt đẹp của các dân tộc thiểu số gắn với phát triển du lịch đi đôi với xóa bỏ phong tục, tập quán lạc hậu.

Đối với nguồn vốn sự nghiệp, ưu tiên hỗ trợ chuyển đổi nghề, nước sinh hoạt cho vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi. Phát triển sản xuất nông nghiệp, lâm nghiệp bền vững phát huy tiềm năng, thế mạnh của các xã khu vực III, khu vực II, khu vực I theo chuỗi giá trị; hỗ trợ đầu tư cơ sở hạ tầng thiết yếu phục vụ sản xuất, đời sống. Phát triển giáo dục nghề nghiệp và giải quyết việc làm cho người lao động. Giữ gìn, phát huy bản sắc văn hóa truyền thống tốt đẹp của các dân tộc thiểu số gắn với phát triển du lịch, chăm sóc sức khỏe nhân dân, thực hiện bình đẳng giới, tạo sinh kế bền vững. Phát triển kinh tế, xã hội cho nhóm dân tộc thiểu số còn gặp nhiều khó khăn, giảm thiểu tình trạng tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống trong vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi.

Tuy nhiên, việc triển khai các nguồn vốn gặp nhiều khó khăn- vấn đề này đã được Ban chỉ đạo nêu ra tại cuộc giám sát của HĐND tỉnh về việc thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia tại Sông Hinh vào đấu tháng 10/2022. Chương trình thực hiện trong 5 năm nhưng đến nay, đã mất gần 2 năm thực hiện các công tác xây dựng, hoàn thiện và ban hành cơ chế, chính sách bảo đảm cho việc vận hành chương trình. Hiện các văn bản hướng dẫn mới cơ bản hoàn thành, nhưng vẫn còn một số văn bản của tiểu dự án vẫn chưa được ban hành. Vì thế công tác chỉ đạo, điều hành, triển khai thực hiện các dự án, tiểu dự án, nội dung thuộc Chương trình còn lúng túng, chậm tiến độ, vốn đầu tư phát triển khó thực hiện trong năm nay theo kế hoạch đề ra.

Ông KSor Y Phun, Phó Chủ tịch UBND huyện Sông Hinh cho biết, để đảm bảo hiệu quả của Chương trình mục tiêu quốc gia, thời gian tới, yêu cầu các cơ quan, đơn vị, địa phương đẩy mạnh công tác tuyên truyền, phổ biến tạo sự đồng thuận trong nhân dân; Giáo dục nâng cao nhận thức, trách nhiệm của công chức, người lao động trong quá trình thực hiện nhiệm vụ được giao, không ngừng cải tiến lề lối làm việc, phương pháp làm việc, nâng cao hiệu quả công tác; triển khai các lớp tập huấn, bồi dưỡng cộng đồng và cán bộ các cấp về Chương trình. Đối với cấp xã không đủ năng lực làm chủ đầu tư thì cấp huyện khẩn trương giao nhiệm vụ cho phòng chuyên môn làm chủ đầu tư nhằm đảm bảo tiến độ các công trình, cơ sở hạ tầng; cấp xã cần phải chủ động hơn nữa, vận dụng triển khai thực hiện, phát huy vai trò của người uy tín, cốt cán để tuyên truyền, vận động thực hiện các dự án. Thành lập Ban quản lý, Ban giám sát cộng đồng tại thôn, xóm để giám sát nguồn vốn nhà nước, đảm bảo được sử dụng hiệu quả, không để thất thoát, lãng phí; cần có sự phân công, phân nhiệm rõ ràng từ huyện đến cơ sở phải đảm bảo phân cấp triệt để, đảm bảo không chồng chéo. Tăng cường công tác kiểm tra, giám sát, theo dõi lĩnh vực phân công phối hợp với các cơ quan của tỉnh có liên quan việc kiểm tra, giám sát thực hiện các chương trình, dự án, chính sách, chính sách dân tộc trên địa bàn theo thẩm quyền nhằm chấn chỉnh kịp thời những sai sót trong quá trình triển khai thực hiện.

Đặc biệt, các ngành, địa phương tăng cường phối hợp, chủ động chú trọng tháo gỡ khó khăn để đẩy nhanh tiến độ giải ngân các nguồn vốn. Đề nghị Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, các tổ chức chính trị xã hội phối hợp tăng cường công tác tuyên truyền, vận động đoàn viên, hội viên và các tầng lớp nhân dân, nhất là đồng bào dân tộc thiểu số phát huy truyền thống đoàn kết các dân tộc, nêu cao ý thức tự lực, tự cường tinh thần tự lực vươn lên, khắc phục tư tưởng trông chờ, ỷ lại vào sự hỗ trợ của Nhà nước. Tăng cường công tác giám sát và phản biện xã hội trong xây dựng và thực hiện cơ chế, chính sách triển khai Chương trình và các chính sách dân tộc tại địa phương.